Oude IJsselstreek

Geachte voorzitter, college, leden van de raad en verdere aanwezigen,

Voor ons ligt de Programmabegroting voor 2016 t/m 2019, genaamd “Sober en in balans”. Allereerst willen we college en ambtelijke organisatie dank zeggen voor het vele werk dat zij hebben verzet om deze begroting op tijd gereed te hebben.

Eindelijk. Eindelijk heeft de gemeente Oude IJsselstreek nu een structureel sluitende begroting, ook op de lange termijn, waar bovendien geen middelen uit de Algemene Reserve zijn aangewend om de begroting structureel sluitend te krijgen. Alleen, voorzitter, is dit een paar jaar te laat.

In de begrotingsraad van november vorig jaar gaf de SP-fractie aan, niet in te stemmen met de begroting voor 2015. Voornaamste reden: net als in de voorgaande jaren, moest ook in 2015 weer de Algemene Reserve aangesproken worden, om de begroting structureel sluitend te krijgen. De wethouder Financiën heeft nog geprobeerd om ons op andere gedachten te krijgen. Maar wij bleven bij ons standpunt: we kunnen niet tot in lengte van dagen doorgaan met het aanspreken van de Algemene Reserve. En zie daar: we zijn een jaar verder en de Algemene Reserve MAG niet eens meer aangesproken worden. Het kan verkeren.

"Sober en in balans". Die soberheid is inderdaad geboden. Er staat voor zo'n 130 miljoen aan leningen uit en er is de afgelopen jaren fors meer uitgegeven dan er binnenkwam. De Algemene Reserve werd gebruikt als graaispaarpot. De Algemene Reserve, die bedoeld was als appeltje voor de dorst. Dit appeltje is op; we zitten nu met een zure appel. Vanuit die Algemene Reserve is inderdaad fors geïnvesteerd. Met name in stenen, grond en groen. Volgens de SP onverantwoord fors.

Mede om deze reden zitten we nu met een begroting die om soberheid schreeuwt.

Er is in het afgelopen jaar veel gebeurd in de gemeente Oude IJsselstreek. Maar inhoudelijk hebben we veel te weinig bereikt. Hier zijn we uitgebreid op terug gekomen tijdens het debat over de evaluatie van het formatieproces. Dat dat formatieproces bij ons de nodige frustraties heeft opgelopen, moge duidelijk zijn. Maar we beperken ons nu tot de begroting. Deze laat een stijging van de tekorten en de gemeentelijke schuldenlast tot boven de 140 miljoen zien. De komende jaren is het de bedoeling om de begroting op een iets lager niveau te stabiliseren en de schuldenlast drastisch te verlagen. Dit leidt tot een gemeentelijke intentie, fors te bezuinigen, met name op het Sociaal Domein. De SP heeft daarom een analyse van uw begroting uitgevoerd, met als doelstelling om de begrotingsomvang nu al te stabiliseren en alternatieve bezuinigingen voor te stellen, om de tekorten te verminderen, nu al de schuld te verlagen en sommige bezuinigingen te verminderen. Voor ons was het uitgangspunt hierbij dat voor alle programma's samen en dus niet alleen voor het Sociaal Domein apart, moet gelden: de som van bestaand plus nieuw beleid is gelijk aan, of kleiner dan de oude post bestaand beleid. Om dit niet te laten verworden tot spierballengedrag, ik refereer hier aan een uitspraak van de VVD, voorzitter, hebben we hiervoor diverse financieel deskundigen en de afdeling financiën van de gemeente geraadpleegd. Aan al deze personen willen we nogmaals onze dank uitspreken voor hun deskundige advies. Van al deze deskundigen kregen we te horen dat bezuinigingen binnen onze gemeente mogelijk zijn, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit van álle producten. Het leidde zelfs tot een uitspraak: dat is een uitdaging.

We nemen u mee in alle vier programma’s om onze overige ideeën en alternatieve bezuinigingsvoorstellen duidelijk te maken.

Programma 1. De gemeente waar het goed wonen is.

Het nieuwe beleid ten aanzien van wegen en de verkoop van panden en gronden onderschrijven wij, met de aanbeveling dat zeker ook de maatschappelijke waarde van onze panden in ogenschouw moet worden genomen bij eventuele verkoop. We zijn benieuwd of u uw doelstelling van minimaal 250.000 euro per jaar haalt.

Het realiseren van de parkeergelegenheid t.b.v. het DRU-Industriepark aan de overkant van de Oude IJssel, raamt u op 400.000 euro. Tijdens de bijeenkomst met de DRU-Cultuurfabriek over hun jaarcijfers, stelde het stichtingsbestuur, dat zij bij de aanleg hiervan substantieel willen bijdragen, d.m.v. bijvoorbeeld voorfinanciering. Lukt dit, om wat voor reden ook, niet; dan stellen wij voor, de plannen te versoberen en in beide gevallen een besparing te creëren van 200.000 euro. Ten aanzien van de DRU-Cultuurfabriek willen we wel naar aanleiding van de discussie met het Stichtingsbestuur, opmerken dat de gemeente ook van haar kant aan de voorwaarden moet voldoen om tot een optimale bedrijfsvoering te komen. We doelen hierbij onder andere op het aantal evenementen. Als de gemeente zelf, of derden, ook evenementen organiseren, mogen deze in onze optiek, niet ten koste gaan van het aantal door de DRU zelf georganiseerde activiteiten. Wat betreft de subsidiëring van de DRU-Cultuurfabriek, willen we deze op termijn terugbrengen tot het in ons verkiezingsprogramma staande niveau van maximaal 750.000 euro. Het bestuur moet onbezoldigd gaan opereren, zoals dit bijvoorbeeld ook gebeurt bij Theater De Storm in Winterswijk en Theater De Pol in Aalten. Ook vinden we dat er een start moet worden gemaakt met terugbetaling van de lening, aangegaan door de DRU, gezien de reserve en de winst van de DRU-Cultuurfabriek. Ten aanzien van de recente aankoop van het ketelhuis door de Horeca BV van de DRU-Cultuurfabriek hebben we nog enkele vragen. Wij vonden het verrassend dat een instelling die deels draait op gemeenschapsgeld zulke ingrijpede beslissingen zelfstandig kan en mag nemen. Daarmee wordt bij ons de vraag opgeroepen of de vereveningsbijdrage niet teruggeboekt kan worden.

Verder willen we graag het exacte aankoopbedrag waarvoor het Ketelhuis is aangekocht, weten.

Een huurvergoeding van 140.000 euro voor alle gemeenteraads- en commissievergaderingen vinden wij buitenproportioneel hoog. Bij 40 vergaderavonden per jaar, komt dit neer op 3500 euro per avond. Dit moet teruggebracht kunnen worden naar jaarlijks 60.000 euro. Mocht hieraan voor komend jaar nog geen gevolg kunnen worden gegeven, door contractuele afspraken, dan vragen wij u om te onderzoeken of er aanpassingen mogelijk zijn om dit zo snel mogelijk te effectueren. Verschillende horeca-ondernemers hebben ons al aangegeven zich graag beschikbaar te willen stellen voor een aanzienlijk lager bedrag.

Ten aanzien van de woonagenda willen wij speciale aandacht vragen voor een voldoende voorraad sociale huurwoningen voor specifieke doelgroepen, zoals ouderen, intramurale en extramurale zorgcliënten maar ook voor de naar het zich laat aanzien groeiende groep statushouders. Deze voorraad is op dit moment nog op peil, maar vraagt  zeker de nodige aandacht.

We moeten allemaal versoberen, dus vinden we dat de totale kosten van de ontwikkeling van Sportpark IJsselweide nog eens opnieuw tegen het licht gehouden moeten worden. Wij vinden een korting van 10% op het budget reëel.

Programma 2. Een leefbare gemeente.

SP heeft vanuit onze visie als kernwaarden: menselijke waarde, gelijkwaardigheid en solidariteit. Vanuit deze beginselen toetsen wij ieder beleidsvoorstel. Onze speciale zorg hierbij gaat uit naar de kwetsbare inwoners in onze gemeente. Het mag niet zo zijn dat door bezuinigingsmaatregelen, juist déze mensen buiten de boot vallen. Mooie neoliberale kreten als "in eigen kracht zetten" en "participatiemaatschappij" mogen niet ten koste gaan van kwaliteit van zorg voor hen die dat nodig hebben. Ook een nog zwaardere belasting van mantelzorgers en vrijwilligers is hierbij ondenkbaar. Professionele zorg dient door professionele zorgverleners verleend te worden. In de nota "Voorbij de zure appel" stelt het college een aantal bezuinigingen voor.

Onder andere van Huishoudelijke Hulp een algemene voorziening maken van 1,5 uur per week per cliënt. Wij stemmen hier niet mee in. Ook stelt het college voor om de tarieven te verlagen. Zoek de bezuiniging in het inhuren van bedrijven en instellingen met een zo beperkt mogelijke managementlaag en liefst zonder winstoogmerk. Laat het geld zoveel mogelijk terecht komen op de werkvloer. Geef bedrijven en instellingen, die aan deze criteria voldoen bij nieuwe aanbestedingen bewust een kans. Bezuinigingen binnen het Sociaal Domein krijgen alleen dan de instemming van de SP, wanneer ze niet de kwaliteit van de zorg aantasten. We kunnen het niet vaak genoeg herhalen.

Het grote aantal alfahulpen dat in onze gemeente Huishoudelijke Hulp verzorgt, baart ons grote zorgen. Deze zorgverleners bouwen geen pensioen op en zijn verstoken van een aantal sociale voorzieningen. De minister van Sociale Zaken heeft aan de Tweede Kamer middels een brief te kennen gegeven dat hij dit onwenselijk vindt. Het is een kwestie van tijd, dat deze alfaconstructie bij wet niet meer is toegestaan. Graag zouden wij zien dat onze gemeente deze constructie zo spoedig mogelijk beëindigt. Ook willen wij van het college weten, waar het de dekking vandaan haalt, indien deze veegwet al in 2016 in werking zou treden.

Voor wat betreft de verenigingssubsidies zijn wij van mening dat verenigingen de smeerolie van onze maatschappij zijn. Wij dichten hen een grote maatschappelijke waarde toe, zij creëren ontmoetingsplaatsen en leveren een aanzienlijke bijdrage aan de leefbaarheid van onze samenleving. Ze hebben een belangrijke sociale functie. Sport en cultuur moeten voor iedereen toegankelijk zijn, wat inhoudt dat de activiteiten betaalbaar zijn en blijven.

In de raadsrotonde hebt u aangegeven dat u komend jaar gaat gebruiken om in samenspraak met alle belangengroepen te komen tot een nieuw subsidiebeleid dat voldoende draagvlak heeft binnen onze gemeenschap. Als tussenstap stelt u voor om een integrale
subsidiekorting van 17% op te voeren. Voor ons is dat onaanvaardbaar. U had draagvlak voor een korting van 10 tot 12%, een eenzijdige verhoging tot 17% lijkt op het onderste uit de kan willen halen.

Wij vinden dit in strijd met de betrouwbare overheid, die wij willen zijn. Wij overwegen de komende dagen een motie hieromtrent in te dienen. De dekking daarvoor wordt ruimschoots gecompenseerd door de voorstellen die we al gedaan hebben.

Met belangstelling hebben we kennis genomen van uw overzicht met betrekking tot de subsidieregelingen in onze buurgemeenten. Deze cijfers kunt u komend jaar meenemen in uw overleg met de organisaties.

Ten aanzien van het armoedebeleid houden wij vast aan het Armoedemanifest van de Stichting Schuldhulpmaatje. Wat betreft de CAZ-plus regeling, stellen wij voor om pakket 1, 2 en 3 uit te voeren, zoals deze ook in Doetinchem wordt uitgevoerd; nl. tot 120% van de bijstandsnorm. Eventueel zijn wij in het uiterste geval bereid om akkoord te gaan met de 110%, waartoe de Stichting Schuldhulpmaatje al een voorstel heeft ingediend. CAZ-Plus is volgens ons een sterke inhoudelijke verbetering van de doelgroep, o.a. voor wat betreft gezondheidsrisico's. Dit werkt preventief t.a.v. bijvoorbeeld de Wmo. Het levert bovendien nog eens een administratieve en personele besparing op voor de ambtelijke organisatie. Als het eigen risico in pakket 3 wordt meeverzekerd tot € 385,- scheelt dit een heel stuk administratieve handelingen. Wat dit betreft hebben we de volgende vragen:

1. Wat is momenteel de doorloopsnelheid van het indienen van een aanvraag bijzondere bijstand tot het afhandelen van deze aanvraag?
2. Wanneer (na een positieve beslissing)  wordt daadwerkelijk tot uitbetaling overgegaan 
3. Hoeveel aanvragen zijn er momenteel ingediend cq in behandeling?
4. Wanneer zijn deze afgehandeld?
5. Kan het vereenvoudigen van de benodigde formulieren, waartoe afgelopen juli door deze raad is besloten, op 1 januari a.s. ingaan? Onze voorkeur gaat daarbij uit naar 1 eenvoudig formulier.

U bent uitdrukkelijk verzocht door leden van de armoedegroep om snel op te treden i.v.m. de nieuwe polissen. Vraag aan u: Vanwaar deze nalatigheid? In de laatste vergadering gaf de wethouder blijk van een grote betrokkenheid in deze. Wij hadden dan ook een positiever vervolgtraject verwacht. Wat is de reden van deze vertraging? Wij missen tot op dit moment nog steeds een reactie van het college op het voorstel van Schuldhulpmaatje. Leidend principe 1 in het beleidsplan Samen voor Elkaar is: Voorkomen is beter dan genezen. Laat dit principe ook voor u leidend zijn! Op blz. 24 van De zure appel voert u een bezuiniging op t.a.v. de coördinator Schuldhulpmaatje ter hoogte van € 10.000,-. De drogreden die u daarvoor opvoert is dat U daarmee denkt Schuldhulpmaatje te stimuleren hun coördinator goed in te kopen. Onzin: Schuldhulpmaatje heeft bewust een coördinator van Sensire ingehuurd. Redenen:

1. Kwaliteit. Coöperatie Helpgewoon kon alleen medewerkers leveren die niet aan de gewenste kwaliteitseisen voldeden
2. Continuïteit. Als de huidige coördinator uitvalt, is Sensire in staat om een gelijkwaardige vervanging te regelen.
3. Onafhankelijkheid. Sensire heeft geen afhankelijkheidsrelatie met de gemeente OIJ.

Programma 3. De werkende gemeente

Ten aanzien van het nieuwe beleid: u stelt 50.000 euro per jaar beschikbaar, om uitvoering te geven aan behoud en groei van werkgelegenheid en ondernemerschap. Ons is volstrekt onduidelijk, hoe u hier invulling aan wenst te geven. Graag uw antwoord hierop.

De fractie van de SP is van mening dat de bijdrage van 15.000 euro, bestemd voor digitale borden ter gelegenheid van het jubileum van ondernemersvereniging de Hanze in Ulft kan komen te vervallen.

Ook de SP vindt onderwijs zeer belangrijk. Behoud van voortgezet onderwijs voor onze gemeente is van levensbelang. Wij vinden dat tijdens het voorbereidingstraject goed gekeken moet worden naar alternatieven voor nieuwbouw. Het campusidee spreekt ons bijzonder aan, maar ook reeds bestaande gemeentelijke gebouwen moeten wat ons betreft zeker meegenomen worden in deze overweging.

Programma 4. De dienstverlenende gemeente

Voor wat betreft VANG vinden wij dat er nog te veel vraagtekens zijn om dit het komend jaar al uit te gaan voeren. Wij sluiten ons bij andere fracties aan om in 2016 alles m.b.t. tot dit onderwerp nog eens goed te gaan onderzoeken en de uitvoering dus minimaal 1 jaar op te schorten.

ICT. Wij hechten grote waarde aan goede informatievoorziening aan al onze inwoners. Een goede, actuele website is hierbij uiteraard van groot belang. Van minder belang achten wij social media. Om hier een nieuw webcareteam voor in te richten lijkt, ons wat ver te gaan. Beperk dit tot alleen de website. Stop met de helpdesk in Doetinchem. Het onderhoudsabonnement hiervoor, kan wat ons betreft beëindigd worden.

In verband met duurzaamheid, vinden we dat papierloos werken voor alles moet worden ingevoerd, dus ook voor Beraps, Procesnota's, Jaarrekeningen en Begrotingen.

De bedragen van 320.000 euro voor licentiekosten en 100.000 voor digitale diensten vinden wij aanzienlijk. Is hier een kostenbesparing mogelijk door andere, mogelijk regionale, invulling? Denk hierbij ook aan, waar mogelijk, open source alternatieven.

Voor wat betreft de OZB zijn wij het volledig met u eens om deze met 10% te verhogen, om daarmee meer financiële ruimte te creëren. Het SP-adagium "de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten" wordt hiermee recht aangedaan.

Voor wat betreft de verhoging van de rioolheffing, verwonderen wij ons dat het College geen rekening heeft gehouden met de aanbevelingen uit het rapport van Welconsult, met betrekking tot het verkorten van de afschrijvingstermijn. Omtrent de hoogte van de verhoging van de rioolheffing overwegen wij een motie in te dienen.

Komend jaar zal er een Rekenkamer of Rekenkamercommissie ingesteld moeten worden. Het ministerie van BZK heeft al dringend geadviseerd dat een Rekenkamer uit louter externe deskundigen dient te bestaan en niet uit raadsleden. In de toekomst zal dit hoogstwaarschijnlijk een wettelijke plicht worden. Hier zijn wij het volledig mee eens.

Een onafhankelijke regionale, Rekenkamer behoort wat ons betreft hier zeker tot de mogelijkheden, in verband met een aanzienlijke kostenreductie.

Ons valt op dat er gigantische bedragen worden uitgetrokken voor externe adviseurs. Navraag leerde ons dat dit vaak ingekochte expertise is op kortlopende projecten. Wij willen hier toch de nodige vraagtekens bij zetten. Als externe adviseurs weer weg zijn, is ook hun kennis verdwenen. Ons inziens is het beter die kennis te krijgen en te houden. Met externe adviseurs op kortlopende projecten zoals wegenbouw, hebben wij geen moeite.

In het verlengde van de Wet Normering Topfunctionarissen, is de SP landelijk van mening dat binnen gemeentelijke organisaties geen enkele functionaris een hoger salaris zou mogen hebben dan de wethouders van deze gemeente. Wij noemen dit de wethoudersnorm. In diverse gemeenten, waaronder Amsterdam, is de wethoudersnorm onderdeel van het coalitieakkoord. Wij zouden graag zien dat in de toekomst bij nieuw te benoemen functionarissen met deze wethoudersnorm rekening gehouden wordt.

Tot slot. Ook wij gaan voor een gemeente Oude IJsselstreek, waar het goed wonen, werken, vertoeven en recreëren is. Waar zorg, armoede en sociaal beleid prioriteit nummer 1 zijn. Waar sprake is van kwalitatief hoogwaardig wonen, werken en leven; ook in de kleine kernen. Waar inwoners, maatschappelijke organisaties, bedrijven enz. betrokken worden bij beleidsvorming. Waar veel aandacht is voor een goede communicatie; hier schort het nog wel eens aan. Waar sprake is van goed werkgelegenheids- en onderwijsbeleid en gewerkt wordt aan een goede regionale samenwerking, tot over de landsgrenzen toe. En tot slot, en dat zal u niet verbazen, met een structureel sluitende meerjarenbegroting.

Voorzitter, tot zover onze eerste termijn